ความเศร้า

เมื่อเรากลัวอะไร เรามักจะพาตัวเองหนีไปให้ไกลจากสิ่งนั้น แต่มีความกลัวอยู่อย่างหนึ่งที่มีมนต์สะกดให้คนเข้าหาอยู่เสมอ นั่นคือ “ภาพยนตร์สยองขวัญ” แม้ว่าบางคนจะยอมจ่ายเพื่อปิดตาดูไปเกินครึ่งเรื่องก็ตาม ทำไมความน่ากลัวในภาพยนตร์สยองขวัญถึงเป็นที่นิยม? ทางจิตวิทยาได้ให้เหตุผลไว้ดังนี้ สองปัจจัยแรกคือ “ความตึงเครียด” และ “ความใกล้ตัว” นั่นหมายถึงสถานการณ์ในเรื่องต้องหนักหนาสาหัสที่ทำให้ตัวละครถึงตายได้ และมันต้องน่าเชื่อถือพอที่คนดูสามารถจินตนาการได้ว่า เรื่องแบบนี้สามารถเกิดขึ้นกับตัวเองได้อีกด้วย  สัญชาตญาณเอาตัวรอดเป็นสิ่งที่มีในมนุษย์ทุกคน ด้วยเหตุนี้ความกลัวของวัฒนธรรมหนึ่งสามารถส่งต่อไปยังคนต่างวัฒนธรรมได้ง่าย เช่นเดียวกับฉากต่างๆ ในเรื่องที่มักเกิดขึ้นในสถานที่ทั่วๆ ไป

ความเศร้านั้นก็เหมือนกับอารมณ์ด้านลบอื่นๆ ที่พวกเราพยายามจะกดมันเอาไว้ภายใน ทั้งที่ความเศร้านั้นเป็นอารมณ์หนึ่งที่เกิดขึ้นอย่างมีเหตุมีผล เมื่อเราตั้งมั่นในสิ่งใดสิ่งหนึ่งแล้วต้องผิดหวังนั่นเป็นเหตุที่ก่อให้เกิดความเศร้า เมื่อต้องสูญเสียอะไรบางอย่างไปนั่นก็เป็นเหตุที่ก่อให้เกิดความเศร้า ความเศร้าจึงเป็นอารมณ์ที่มีที่มาที่ไปชัดเจน ถึงแม้ความสุขจะเป็นสิ่งที่พวกเราทุกคนปรารถนา แต่จังหวะของชีวิตบางครั้งก็ก่อให้เกิดความเศร้าไปอยู่บ่อยไป  แต่ความเศร้านั้นก็ยังมีข้อดีของมันอยู่เช่นกัน ความเศร้านั้นสามาถเป็นปัจจัยที่เราลุกขึ้นมาเปลี่ยนแปลงตัวเอง มองโลกอย่างละเอียดถี่ถ้วนและใช้เหตุผลเป็นสำคัญ  สำรวจตัวเองว่าความเศร้าที่เกิดขึ้นนั้นมีที่มาที่ไปหรือเปล่า หากความเศร้าของคุณไม่มีต้นเหตุนั่นอาจจะหมายถึงภาวะซึมเศร้าซึ่งมีผลต่ออารมณ์ร้ายแรงกว่าความเศร้าที่เรากำลังจะพูดถึงนี้ วิเคราะห์ว่านั่นคือความเศร้าหรือซึมเศร้าแล้วเรามาดู 4 ข้อดีของความเศร้าที่จะเกิดขึ้นกัน   ความเศร้าทำให้ความจำดีขึ้น หลักจิตวิทยาขึ้นพื้นฐานกล่าวว่า สิ่งที่เราจดจำในอดีตสามารถเปลี่ยนแปลงได้อย่างมากจากข้อมูลที่ผิดพลาดภายหลัง  อารมณ์สามารถส่งผลต่อความสามารถในการจดจำของเรา มีงานวิจัยที่กล่าวว่าความสุขนั้นทำให้เราจดจ่อและเอาใจใส่กับรายละเอียดรอบตัวน้อยลง ซึ่งนั่นส่งผลให้ในระยะยาวความทรงจำเกี่ยวกับเหตุการณ์นั้นคุณจะไม่สามารถจดจำรายละเอียดได้อย่างชัดเจน

มีภาพยนตร์เรื่องหนึ่งพูดถึงการฆ่าตัวตายได้อย่างน่าสนใจ หนังเรื่องนั้นชื่อว่า Suicide Circle จากประเทศญี่ปุ่น ที่พูดถึงสาเหตุของการจบชีวิตของคนๆ หนึ่งว่า พวกเขาไม่สามารถเชื่อมโยงตัวเองกับคนรอบตัวและสังคมได้ เลยไม่รู้สึกถึงความหมายของการมีชีวิต และนั่นทำให้ “สายสัมพันธ์” กับคนรอบข้าง คือเครื่องมือเยียวยาความเศร้า และทำให้คนรู้สึกถึงความหมายของการมีอยู่ แน่นอนว่า การปลิดชีวิตตนเองเป็นความสูญเสียที่ไม่ว่าใครก็ไม่อยากให้เกิด ถึงอย่างนั้นเราสามารถป้องกันได้ ด้วยการสังเกตพฤติกรรมคนใกล้ตัว และทำให้คนที่ตกอยู่ในห้วงทุกข์รู้ว่าเขาไม่ได้อยู่คนเดียวบนโลก ถ้าเราสงสัยว่าคนๆ

มีใครเคยถามตัวเองไหมว่า ในเมื่อทุกๆ คนต่างก็ต้องการความสุขในชีวิต แล้วทำไมเราถึงต้อง “เศร้า” กันด้วย อย่างไรก็ตาม ความเศร้าก็เป็นส่วนหนึ่งของชีวิต ที่ไม่ใช่แค่มนุษย์ แต่สัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมทั้งหมดล้วนต้องเผชิญ วิทยาศาสตร์แห่งความเศร้า ในทางวิทยศาสตร์ได้อธิบายความเศร้าไว้ว่าเป็นการทำงานของ สมองกลีบท้ายทอย สมองกลีบอินซูลาฝั่งซ้าย ทาลามัสฝั่งซ้าย และฮิปโปแคมปัส  ทั้งหมดนี้รวมกันประมวลผลเรื่องความขัดแย้ง ความเจ็บปวด ความโดดเดี่ยวทางสังคม ความทรงจำ

ชีวิตนำพาเรื่องน่าเศร้ามาสู่เราเสมอ จึงเป็นเรื่องสำคัญที่จะเรียนรู้วิธีรับมือกับมัน เพื่อที่จะดำเนินชีวิตต่อไปได้อย่างมั่นคง ถึงแม้ความรู้สึกเศร้าจะเป็นเรื่องธรรมดา แต่สิ่งสำคัญคือจัดการกับความเศร้าอย่างไรไม่ให้ทำลายสมดุลของความรู้สึก หยุดคิดลบ   เคยเป็นมั้ย? เวลาเศร้าจะเวิ่นเว้อไปต่างๆ นาๆ เวลาเศร้าความคิดเป็นตัวการสำคัญที่จะทำให้เราหลุดพ้นจากความเศร้า หรือจมดิ่งลึกลงกว่าเดิม ดังนั้นตั้งสติ แล้วหยุดความคิดพวกนั้น แล้วลองมองไปข้างหน้าว่าเสียใจเสร็จแล้วจะทำยังไงต่อดี จะแก้ปัญหายังไง มองข้ามไปที่เรื่องหลังจากเศร้าเสร็จแล้วว่าอยากให้เป็นยังไง รู้ทันความคิดและอารมณ์ตัวเองก็จะยับยั้งและบรรเทาความเศร้าได้